Annwyl Fyd - X Factor A Rhif Un Nadolig

Annwyl Fyd,

“So this is Christmas, and what have you done?”, fel ganodd John Lennon yn ei gân Nadolig.

Ac mae’n wir. Beth ydym ni wedi’i wneud?

Mae’r rheswm ddewisais i'r dyfynnod yma yn hollol wahanol reswm i’w ddewis ef o’r geiriau yn y gân yna.

Ia, dwi’n sôn am rif un y Nadolig. Wel, nid hynny yn unig, dwi’n sôn am sut mae’r X Factor yn dominyddu brig y siartiau dros y Nadolig.

Os nad wyt ti wedi dyfalu erbyn hyn, dwi ddim yn hoffi’r X Factor. I ddweud y gwir dwi’n casáu unrhyw fath o sioe realiti.

Pam mod i’n casáu o? Wel, mae’n amlwg i ddweud y gwir. Ydy o? Ydy. Ydy mae o.

Y prif reswm ydy’r un peth sydd wedi achosi rhai o bobl i fod yn eithaf blin pan ysgrifennais am y brotest newydd yn erbyn enillydd yr X Factor eleni.

Ers iddo gychwyn, mae enillydd yr X Factor wastad wedi cael rhif un y Nadolig. Bob un heblaw am un, diolch i Rage Against The Machine yn ennill llynedd ac yn casglu arian i Shelter wrth wneud hynny.

Ond, er mod i’n cytuno’n llwyr gyda’r protest llynedd, efallai y dylwn i roi gorau iddi nawr. A dwi ddim yn golygu'r X Factor yn unig.

Meddylia am y peth fel hyn. Am dipyn nawr, mae enillydd yr X Factor wedi ennill rhif un y Nadolig. Llynedd, fe wnaeth hyn gythruddo rhywun i raddau a chychwynnwyd ymgyrch yn ei erbyn ac enillodd. Dydy’r flwyddyn hon ddim gwahanol gydag enillydd X Factor yn erbyn llond llaw o ganeuon eraill sydd yn ceisio diorseddu enillydd X Factor arall.

A beth fydd yn digwydd flwyddyn nesaf? Yr un peth. Pam? Wel, i mi, roedd ymgyrch llynedd yn gychwyn cylchred.

Unwaith mae’r X Factor yn cychwyn, mae rhywun yn meddwl beth fyddai’n gallu mynd yn erbyn enillydd y flwyddyn honno. Yn ystod rhan fyw'r sioe, mae’r cynlluniau i’r ymgyrchwyr yn dod yn fwy realistig. Pan fyddem yn gwybod pwy sydd wedi ennill yr X Factor, mae’r ymgyrchwyr yn ceisio codi ymwybyddiaeth o’r ymgyrch. Mae enillydd rhif un y Nadolig yn cael ei gyhoeddi, yna mae pobl yn siarad am y peth am wythnosau wedyn. Ar ôl ychydig fisoedd, mae’r peth yn ail-gychwyn eto.

Y peth ydy, nid y cylchred dwi wedi dysgu osgoi ydyw yn unig. Y ffaith fod cân yr enillydd bob tro’n ‘cover’.

Yn y gorffennol, roedd y gân oedd yn cyrraedd brig y siartiau yng nghyfnod y Nadolig wedi bod gan rywun sydd wedi ysgrifennu’r gân (y mwyafrif ohonynt). Dim ond perfformio cân sydd wedi cael ei ysgrifennu gan fand arall sydd raid i’r enillydd X Factor. Pam? Efallai fedri di ateb hynna?

A’i nid yw hyn yn ychydig yn, ti’n gwybod, ychydig fel twyllo i raddau? Yr unig beth oedd rhaid i’r boi Matt yna wneud oedd difethaf cân Biffy Clyro. Wythnos wedyn, mae’n cael rhif un y Nadolig. Pa ran o hyn sydd yn ymddangos yn deg i ti?

O, ac mewn ymateb i unrhyw un sydd yn meddwl ‘fe enillodd yr X Factor, fe weithiodd am fisoedd i ennill’. Sut? Mae’r X Factor wedi troi o fod yn gystadleuaeth canu i un o boblogrwydd, fel fersiwn cerddorol o Big Brother. Pam na allai Matt, neu bawb sydd wedi ennill y gystadleuaeth, ysgrifennu cân yr enillydd? Os bydda nhw, yna bydda gen i lawer mwy o barch iddynt na sydd gen i nawr.

Sydd yn gwneud i mi gwestiynu rhywbeth arall am yr X Factor. Pam nad yw’n cael ei ddangos yn ystod yr haf? Pam fod rhaid iddo gael ei ddangos yn ystod misoedd yr hydref a’r gaeaf? Gwerthiant? Yr unig beth mae’n wneud ydy rhoi arian ym mhoced Simon Cowell. Mae pawb yn dod i fyny ato i gael clyweliad, ac ar y diwedd mae ganddo restr o oddeutu deg act i arwyddo. Mae’r rhan fwyaf o’r arian o werthiant sengl enillydd yr X Factor yn mynd i Cowell. Felly pwy yn y pen draw ydy gwir enillydd X Factor eleni? Simon Cowell, fel pob blwyddyn arall.

Dwi’n credu fod hynna ddigon o rantio am un diwrnod, Fyd. Dyna ddiwedd arni rŵan i mi ystyried yr atebion i gwestiynau anodd, fel os byddai pengwin a chŵn efo breichiau a dwylo, pwy fydda’n ennill? Pwy a wyr…

Diolch i ti, fyd.

Annwyl Fyd - Nadolig

Annwyl Fyd,

Yn ôl yr hysbyseb, mae’r “gwyliau yn dod” (holidays are coming).

Er bod yr hysbyseb eithaf enwog hwn gan Coca Cola yn arwydd cychwyn y tymor gwyliau i nifer, nid yw hyn yn wir i fi.

I fi yr adeg glywais i’r pum gair melys yna…

“Mae pawb yn caru  DVD”.

Iawn, mae DVD yn dri gair i ddweud y gwir, felly’n dechnegol 8 gair ydyw.

Er hyn, mae’n ymddangos fel mai dyma’r adeg o’r flwyddyn pan fydd pob comig yn rhyddhau DVD i werthu. Be dwi’n golygu ydy, dwi erioed wedi gweld hysbyseb am DVD Jethro yn ystod y Pasg na’r haf, dim ond yng nghyfnod y Nadolig.

Dwi wedi gweld dipyn o DVDs gan ddigrifwyr yn ddiweddar. Mae hysbysebion DVD fel y rhai gan Dara O’Briain, Sean Locke, Bill Bailey a Michael McIntyre wedi bod ar sgrin fy nheledu, ac y mwy dwi’n eu gweld, y mwy byddaf yn credu eu bod yn gwir symbol fod y Nadolig yn dod, a dim hysbyseb o bobl yn gwylio rhyw faniau coch yn rholio i mewn i dref.

Mewn gwirionedd, wedi meddwl, nid yr hysbysebion am DVDs y digrifwyr sydd yn symboleiddio fod Nadolig yma. Hysbysebion yn gyffredinol ydyw, ia?

Mae’r hysbysebion hyn yn dangos un peth i mi: dangos fod y Nadolig wedi colli ei ystyr, fel llawer cyfnod tymhorol eraill o’r flwyddyn. Gan ei fod yn Nadolig y mis hwn, fe ddefnyddiaf y Nadolig fel esiampl.

I gychwyn, cardiau Nadolig. Paid â chamddeall fi, dwi’n deall yr ystyr tu cefn iddynt, ac i ddymuno Nadolig llawen i bobl ydyw. Ond, ydy o ychydig yn od fod pobl yn prynu cardiau Nadolig i’w gilydd pam maent yn byw yn yr un tŷ?

Roeddwn i’n meddwl eu bod yn arbenigo mewn cyfarch eraill i mewn i’r tymor llon i bobl nad wyt ti’n gweld yn aml (neu dy gymdogion a phobl fel yna). Mae’n ymddangos yn eithaf od pam mae rhywun yn cael cerdyn Nadolig gan berthynas agos.

A pam dwi’n dweud perthynas agos, dwi’n golygu rhywun sydd yn byw yn yr un tŷ a ti. Ond eto, efallai mai dim ond fi ydy hynny.

Rhywbeth arall sydd efallai o ganlyn fy ngolwg od ar fywyd ydy rhoi a derbyn anrhegion. Y hiraf rwyf i’n byw, y mwy dwi’n gweld hyn fel rhywbeth brolio. Ti’n gwybod, unai’n brolio am faint o anrhegion maent wedi’i dderbyn neu faint oedd ei bris.

Dwi’n cofio, yn ôl yn y dydd pan roedd Defaid ddim ond yn fflach syml yn llygaid CLIC, roedd rhai pobl yn fy mlwyddyn yn trafod beth roeddent wedi’i dderbyn. Siaradodd un person, nad allaf enwi gan fy mod wedi anghofio eu henw a’u rhyw, am beth roeddent wedi’i gael.

Beth roedden nhw wedi’i gael? Gliniadur, iPod a nifer o anrhegion eraill. Yr unig beth feddyliais i oedd, pwy sydd yn malio? Pa fantais ydyw i mi os ydw i’n gwybod fod gan dy iPod di 8GB o gof a bod dy liniadur wedi dod efo Office 07? Dim.

Llynedd am y Nadolig, ynghyd ag ychydig o ddillad, fe dderbyniais i ffôn gan fy rhieni. Nid yw’n ffôn gorau yn y byd chwaith, nac yr un drytaf. Ydw i’n poeni? Na. Yr ystyriaeth sydd yn cyfri, cywir? A beth bynnag, mae’n gwneud popeth mae ffôn fel arfer yn ei wneud. Mae’n gwneud galwadau, mae’n gallu gyrru a derbyn negeseuon testun, beth arall wyt ti angen?

Dwi ddim yn gweithio mewn busnes, felly nid oes angen ffôn sydd yn gallu gyrru a derbyn e-byst, efo sat-nav ei hun ac yn gallu gwneud i dy lais swnio fel Dyn Bach Mewn Bocs Rob Brydon. Mae gen i iPod touch am ddau o’r tri pheth soniais amdanynt.

Aa, dwi yn credu fy mod i angen bywyd.

Ond un peth dwi yn meddwl am y Nadolig ydy ei fod yn beth da i ddod a phawb at ei gilydd. Rhywsut. Hyd yn oed os oes un neu ddau o ddadleuon a hyd yn oed anghytundeb, mae’n ymddangos fel bod y Nadolig yn dod a phawb at ei gilydd. Pam fod hyn? Dwi ddim yn gwybod.

Ydy ef oherwydd y tymor, gyda’r oerni a phethau eraill yn dod a ni at ein gilydd? Ydy ef oherwydd mae’n cael ei orfodi arnom, gyda’r holl ruthro o gwmpas a’r panig i gael popeth yn barod cyn y diwrnod mawr? Ydi ef am fy mod i’n anghywir a dwi angen cael allan mwy? Pwy a gwŷr.

Diolch i ti, fyd.

Annwyl Fyd - Ymgyrch Facebook NSPCC

Annwyl Fyd,

Cyn i mi ysgrifennu hwn hyd yn oed, dwi’n teimlo fod hwn yn mynd i fod yn un dadleuol.

Yn ddiweddar, mae ymgyrch wedi bod ar Facebook.

Mae’n ymwneud â newid llun proffil person i godi ymwybyddiaeth o’rNSPCC, i atal camdriniaeth plant.

Mae bron pob un ar fy rhestr ffrindiau wedi newid eu llun proffil wrth newid eu statws i’r canlynol neu rywbeth tebyg…

‘Newid dy lun proffil Facebook i gymeriad cartŵn o dy blentyndod a gwadd dy ffrindiau i wneud yr un peth, ar ran yr NSPCC. Tan ddydd Llun (Rhagfyr 6ed) ni ddylai fod wynebau pobl ar Facebook, ond goresgyniad o gofion. Mae’r ymgyrch hwn er mwyn rhoi stop i drais yn erbyn plant’

Ond mae hyn wedi gwneud i mi gwestiynu rhywbeth. Sut mae hyn yn mynd i atal creulondeb tuag at blant?

Sori, ond nid yw’n stopio trais yn erbyn plant. Iawn, mae er mwyn codi ymwybyddiaeth o’r NSPCC, ond fyddai ddim yn well os byddai cyswllt i dudalen rhodd yr NSPCC?

Dwi ddim yn gweld sut mae newid dy lun proffil i ryw gymeriad cartŵn o dy blentyndod yn mynd i stopio plentyn gael ei ymosod arno mewn unrhyw ffordd.

Dwi ddim yn meddwl bydd rhiant treisiol yn dweud “Damnia ti, fab. Ti’n mynd i ddifaru pan fyddai’n cael gafael arna ti,” ac ar y funud honno, mae’n edrych ar ei dudalen Facebook, yn darllen y neges ac yn meddwl “wel, gan fod pawb wedi newid ei lun proffil i Squirtle a’r criw o Recess, dwi ddim am frifo ti heddiw fab”

Na.

Nid yn unig hynny, ond os byddai rhywun wedi cael ei gam-drin yn blentyn, nid y peth gwaethaf i nweud ydy i newid eich lluniau Facebook i gyd i gymeriad cartwn o dy blentyndod? Os byddai rhywun, gafodd ei gam-drin yn blentyn yn gweld llun o Bagpuss neu Garfield, efallai byddai’n ail-danio cofion o’u magwraeth drwg.

Fi ydy’r unig un fyddai’n meddwl gall hyn ddigwydd?

Un peth sydd yn cael i mi am yr ymgyrch hwn ydy mai dim ond tan heddiw, dydd Llun 6ed Rhagfyr, mae o. Mae’n ymddangos fel mai’r penwythnos sydd wedi pasio ydy’r unig amser gallwn ledaenu ymwybyddiaeth o gamdriniaeth plant.

Nid yw elusen yn beth tymhorol. Ydy, mae Diwrnod AIDS Y Byd yn fis Rhagfyr, ond ni olygai hyn mai dim ond codi ymwybyddiaeth o AIDS ar y diwrnod hwnnw’n unig ydym ni. Mae Plant Mewn Angen yn fis Tachwedd, ond mae pobl yn dal i godi arian amdano ar ôl yr ochr teledu o bethau orffen am ddiwrnod arall. Pam? Dim syniad.

Dwi’n gwybod fy mod yn risgio troi allan yn bod yn rhywun sydd o blaid camdriniaeth plant. Mae hynny yn hollol anghywir. Dwi eisiau atal camdriniaeth plant cymaint ag unrhyw berson call ar y blaned, ond ni fedraf ddirnad manteision yr ymgyrch yma.

Yr unig beth mae’n ei wneud ydy gwneud i bobl newid eu lluniau. Nid oes arian yn cael ei roi i’r NSPCC (nag unrhyw elusen arall yn erbyn camdriniaeth plant).

Dwi wedi darllen yn rhywle fod pobl yn gwisgo rhuban coch i godi ymwybyddiaeth o AIDS, ond yn gwneud dim pam rydym yn gwisgo nhw. Mae hyn yn gelwydd, o leiaf mae yna arian yn mynd i elusen.

Dwi’n cofio, tua dwy flynedd yn ôl, roedd swyddogion fy ysgol yn mynd o gwmpas, yn gwerthu rhubanau i godi ymwybyddiaeth o AIDS. Dim ond ychydig ddarnau o arian oedd gen i, felly dim digon i brynu rhuban, ond fe rois yr arian yr un peth. Nid oes hyd yn oed cyswllt i wefan NSPCC i roi cyfle i bobl Facebook i roi arian i’r elusen.

I fod yn onest, weithiau dwi’n teimlo fod pobl yn gwneud y ‘newid dy lun Facebook i godi ymwybyddiaeth o greulondeb tuag at blant’ i fod yn rhan o’r dorf, neu i beidio ymddangos fel eu bod yn malio dim. Dwi ddim wedi newid fy llun proffil, ond dyw hyn ddim yn golygu nad ydw i’n poeni am blant.

Byddai’n gas gen i feddwl fod plentyn dwi’n adnabod yn cael ei drin yn annheg, ac drwy hyn, dwi ddim yn golygu cymryd yr Xbox 360 oddi wrthynt am nad ydynt wedi gwneud eu gwaith cartref.

Rhywbeth arall dwi ddim yn deall ydy hyn. Mae rhywun wedi gwneud grŵp Facebook sydd yn dweud rhywbeth tebyg i, “Hoffa hwn os wyt ti wedi newid dy lun proffil i gymeriad cartŵn i gefnogi’r NSPCC <3.” I mi, mae hyn yn teimlo fel brolio mwy na dim arall.

Ymddangosai fel eu bod yn brolio eu bod wedi newid eu llun proffil i gefnogi’r NSPCC. Nid yn unig hyn, ond mewn un ystyr, maent yn bychanu pawb sydd ddim yn newid eu llun proffil.

Ti’n gwybod beth, byd? Cefnoga’r NSPCC mewn ffordd llawer fwy cynhyrchiol drwy roi rhodd i’r elusen. Mae’n gwneud mwy o synnwyr ac yn gwneud llawer mwy o wahaniaeth.

Yn ogystal, dwi’n annog ti i wylio’r fideo. Mae hysbysion fel hyn yn ffordd llawer gwell i godi ymwybyddiaeth o greulondeb i blant nag newid dy lun proffil Facebook am dri diwrnod.

Diolch i ti, fyd.