Wednesday 23 February 2011

Annwyl Fyd - Hyder


Annwyl Fyd
Beth ydy’r pwynt?
Beth dwi’n golygu ydy, mae yna bob tro rhywun sydd yn well na ti rhywle yn y byd. Rhywun sydd yn gallu rhedeg yn fwy sydyn, chwarae’n well (bod hynny’n chwaraeon neu’n offeryn) neu efo gallu ieithyddol uwch na ti.
Yn amlwg, mae hwn yn sôn am ‘Hyder’.
Beth dwi’n golygu ydy, gallet ddweud nad oes gen i hyder. Yn ystod y penwythnos preswyl diwethaf (yr adeg dwi’n ysgrifennu hwn, yn rhyfeddol), dwi wedi cyfarfod pobl sydd yn hunandybus neu’n hyderus (neu’r ddau). Un o’r pethau roedd rhaid i mi wneud oedd rant tri deg eiliad am unrhyw beth. Cychwynnais i un fi ar alcohol, dwi’n casáu fo a phopeth amdano.
Neidiodd un person i mewn,  a chychwyn mynegi ei farn. Y hiraf roedd y person hwn yn gwneud hyn, roedd y grym yn glir i weld. Trechodd y person yma fi mewn hyder. Doedd gen i ddim, nid i ddadlau, dwi’n credu fod fy marn i mor ddilys â’r person nesaf sydd yn credu fod rhywun yn rhywle ddim yn derbyn eu synfyfyrio.
Y mwyaf roeddwn i’n gwrthsefyll fy marn, roedd y person yma’n curo fi gyda’u hyder yn galetaf. Yn y diwedd cerddais i ffwrdd a mynd yn ôl i’m hystafell, ac yn gyd-ddigwyddiadol roedd gwely ynddo.
Wrth i mi eistedd ar fy ngwely, yn yfed o fotel o ddiod, sylweddolais rywbeth. Yr unig ffordd ti’n gallu cael ymlaen yn y byd yma ydy i gael hyder.
Un esiampl, dwi’n credu dwi wedi trafod efo ti o’r blaen, ydy efo canmoliaethau. Dwi’n meddwl llawer o bethau hyd yn oed cyn i mi gysidro canmol rhywun, fel “Sut fydden nhw’n ei gymryd?”. “Fydda i’n swnio fel stelciwr?” a “Beth ydy’r pwynt, maen nhw wedi clywed y cwbl o’r blaen”. Tra byddai person llawer fwy hyderus yn canmol eu targed yn hawdd.
Yn cyfeirio at y brawddegau cyntaf dwi wedi ysgrifennu. Dwi’n clywed nifer o bobl yn dweud “Paid gwrando arnyn nhw” neu “Paid cymharu dy hun yn eu herbyn”.
Pam ddim?
Mae gen i obsesiwn bach efo ystadegau, mae gen i ddiddordeb mawr mewn sut mae stwff penodol yn ymdopi a sut mae wedi datblygu. Nawr, os na fyddwn i’n cymharu fy hun yn erbyn pobl eraill, yna fyddwn i ddim yn gwybod lle ydw i yn y byd mewn proffesiwn neu allu penodol.
Dyma brif esiampl. Wrth astudio am fy lefel A, roeddwn i’n treulio amser gydag ychydig o hogiau. Roedd pob un ohonynt yn chwarae gitâr, gydag un neu ddau yn chwarae gitâr bas a drymiau. Roedd tri o bobl yn y dosbarth yn chwarae’r drymiau – fi, Bob a Bill.
Roedd Bob wedi chwarae’r drymiau am gyfnod hir, ac roedd hynna'n glir wrth ei glywed yn chwarae’r offeryn. Roedd Bill, ar y llaw arall, yn ddysgwr, fel fi, ond roedd o’n eithaf da.
Dwi ddim yn sicr sut mae Bill yn gweld pethau, dwi’n credu fod gen i’r un lefel sgil ag ef. Nid ydym yn feistr ar yr offeryn, ond byddai rhywun yn gofyn i ni dorri allan curiad neu jamio i riff mae’r gitarwyr yn chwarae, yna byddai Bill a finnau yn gallu gwneud hyn yn eithaf rhwydd. Oedd, roedd Bill yn well na finnau mewn rhai agweddau ac roeddwn i’n well mewn rhai eraill.
Ond, o gymharu â Bob, byddai’n ymddangos mai dim ond amaturiaid syml ydym ni. Os byddet ti’n graddio ni ar ein gallu o un i ddeg, byddai Bob yn naw a chwarter, tra byddai Bill a finnau yn rhannu pump a hanner eithaf parchus. Os na fyddwn i’n adnabod Bob neu Bill, fyddwn i ddim yn gwybod beth dwi’n anelu at na sut dwi’n gwella.
Ac eto, dwi’n gwneud hynny mewn pob agwedd o’m mywyd – yn golygu delweddau, deallusrwydd, chwarae offerynnau, hyd yn oed y ffordd mae pobl yn siarad a'u barn (ond dwi’n gwneud hynny mewn ffordd ddeubegwn, ddim o un i ddeg. Dwi’n gobeithio fod hynna yn gwneud synnwyr).
Dwi’n gobeithio, annwyl fyd, nad wyf wedi colli ffrind ynddot ti wrth i ti ddarllen y glafoerio difeddwl yma. Plîs maddeua fi am fy ngwiriondeb, fe ymchwilia’i fewn i sut i adennill fy hyder.
Diolch i ti, fyd.

Tuesday 15 February 2011

Annwyl Fyd - Trais


Annwyl Fyd.
Mae’n saff dweud nad wyf i mewn unrhyw ffordd yn wryw alffa. I ehangder mwy, dwi’n fwy o wryw omega nag un beta. Dwi ddim efo llawer o ddewrder, nac efo hyder.
Dwi ddim efo dewrder corfforol epig ychwaith, felly dwi erioed wedi bod mewn cwffio corfforol. Wel, nid yw hynny yn hollol wir. Fe wnes i grogi hogyn pan oeddwn i yn flwyddyn naw am ei nad oedd wedi bod yn hollol groes o gwrtais i mi yn y tair blynedd diwethaf. Ar ôl i mi ei ddal yn erbyn y wal, yr unig beth oedd ganddo ond digrifwch tuag ataf am weddill y blynyddoedd adnabuwyd ein gilydd. Ond ia, dwi ddim yn cynghori neb i wneud hynny, dim ond fflipio’n fisged blas dicter wnes i. Neis.
Beth dwi’n anelu tuag ato ydy trais. Dwi ddim mewn unrhyw ffordd yn dda gyda thrais na chwffio. Dwi’n ei chael yn anodd i hyd yn oed gwylio bocsio heb boeni am sgil effaith posib bydd y rhai sydd yn cymryd rhan ynddo yn ei ddioddef, fel trwyn gwaedlyd, neu golled clust. Wyddet ti byth.
Rwy’n poeni cymaint fel nad wyf yn deall pam fod pobl yn chwilio yn unswydd ar YouTube am bobl yn cwffio. Roeddwn i’n dyst i hyn yn ystod darlith Electroneg. Roedd un myfyriwr nad oedd â chlem beth i wneud, a ni ofynnodd chwaith. Felly, i ffwrdd ag ef ar y Tube o’r math You, teipio ychydig o eiriau, clicio ar linc ac mor sydyn a ganiatâi cysylltiad band llydan y brifysgol, dyma fideo yn ymddangos ar y sgrin.
Ei deitl? Rhywbeth tebyg i “World’s Best Knockouts”.
Ac na, nid am focsio oedd o.
Roedd y fideo yn fontage o ddynion yn taro dynion eraill allan am amryw resyma. Un ai i sefyll i fyny drostynt eu hunain wrth i grŵp geisio aflonyddu eu noson, i ffyliaid llwyr yn curo eu hunain yn bwlp am eu bod llawn alcohol a’r camsyniad fod cryfder yn hafal i bopeth yn y byd.
Ble mae’r hudoliaeth yn hynny?
Mae fel yr ysgol, pan mae bron i bawb yn ffurfio cylch o gwmpas rhyw bobl hurt sydd yn cwffio wrth weiddi “ffeit” mewn ffordd gor-frwdfrydig. I fod yn onest, dwi ddim yn gwybod beth sydd waethaf – y rownd adolesent o 'ffisticyffs' neu’r gweiddi di-stop gan y wal gron o wylwyr i annog casineb i’r byd.
Ond, beth dwi’n ceisio’i gyrraedd yn fan hyn? Wel, roedd o’n rhywbeth clywais gwpl o ddiwrnodau yn ôl.
“Ydy hi’n dderbyniol i daro dy blentyn byth?”
Dwi ddim yn gwybod, ond mae hynny yn rhywbeth eithaf od i ofyn. Yn amlwg, mae hi yn dderbyniol i daro dy blentyn. Wel, dim ond os ydynt yn dioddef eu bywydau. Dwi ddim yn arbenigwr, gan nad oes gen i blant ac ati, ond mae’n ymddangos yn eithaf eithafol i daro dy blentyn di ond am eu bod wedi gwneud rhywbeth bach fel peidio gwrando neu rywbeth tebyg.
I mi, dim ond ar un adeg mae hi’n dderbyniol i daro plentyn, a hyd yn oed wedyn maen nhw ymhell ar eu ffordd i oedolaeth. Fel yr wyf wedi dweud o’r blaen, dwi’n meddwl yr unig amser mae’n dderbyniol ydy os ydy plentyn yn dioddef eu bywyd. Gyda hyn, beth dwi’n golygu ydy gwastraffu ei fywyd ac arian ar alcohol a chyffuriau.
A gyda hynny, dwi ddim yn golygu byddaf yn rhoi slap i wyneb fy mhlentyn y cyfle cyntaf ddaw wedi i mi sylweddoli eu bod wedi cymryd y newyn, ond os ydw i’n gweld mai eu presennol fydd diwedd eu dyfodol ac nad ydynt yn gwrando, yna efallai byddwn i’n rhoi smacen sydyn. A dim ond os ydw i wedi gwylltio’n ofnadwy ac yn teimlo’n rhwystredig.
Er, gan y byddwn i’n cysidro fy hun yn berson eithaf hen ffasiwn, fyddwn i ddim yn gwneud hynny os mai benyw oedd y plentyn. Neu, i roi o mewn termau gwahanol, os byddai gen i ferch yn ddibynnol ar grac.
Dwi erioed wedi meddwl ei fod yn dderbyniol bod yn dreisgar tuag at ferched.  Wel, mae yna wastad eithriad sydd yn torri’r gyfraith. Yn yr achos hwn, os yw merch yn ceisio lladd fi. Os byddai merch o’r enw Sunita, er esiampl, yn dod ataf i gyda chyllell gegin a phaced o greision Marmite, yna yn amlwg fe wna’i gwffio’n ôl. Wel, dwi’n dweud cwffio’n ôl, byddwn i yn ceisio amddiffyn fy hun, yn y ffordd gorau fydda’n gwneud y lleiaf o niwed iddi hi. A gan nad oes gen i unrhyw brofiad o hunan amddiffyniad, efallai byddaf yn gwneud niwed iddi’n ddamweiniol. Yn anfwriadol, wrth gwrs.
Ond, un peth sydd yn taro fi fel bod yn eithaf bisâr ydy rhywbeth digwyddais glywed ychydig yn ôl. Dywedodd un dyn rhywbeth tebyg i “os ydy merched eisiau’r un hawliau â dynion, yna fe ddylai nhw fedru cymryd pwnsh neu fynd yn ôl i’r gegin”, sydd, i mi, yn ymddangos ar yr ochr eithaf rhywiaethol o’r sbectrwm.
Dwi ddim yn deall y broses meddwl yna. Fe ddylai cyfartaledd fod i bawb, nid i’r rhai sydd efo pidyn yn unig. Efallai dyna beth maent yn golygu drwy ddweud – “Mae pawb yn cael ei eni’n gyfartal, er mae rhai pobl yn cael eu geni yn fwy cyfartal nag eraill”. A beth bynnag, dwi’n gwybod am rhai merched sydd yn gallu cymryd pwnsh yn llawer gwell na allwn i, a gallai ddelio mwy o niwed yn ôl. Ac na, nid ymchwil gwyddonol mo hynny, dwi ddim wedi leinio pobl i fyny a chychwyn pwnsio nhw, yn gadael iddynt bleidleisio pwy roddodd y poen mwyaf, yna gwneud yr un peth wrth iddynt guro ni i hanner marwolaeth.
Dal ar am funud, pam fod rhaid iddo fod yn dderbyniol fod yn dreisgar tuag at unrhyw un beth bynnag? Iawn, fedrai ddeall ychydig pam mewn chwaraeon, ond ddim mewn bywyd cyffredinol.
Diolch i ti, fyd.

Wednesday 2 February 2011

Annwyl Fyd - Canmoliaeth


Annwyl Fyd.
I fod yn onest, dwi’n meddwl fod y gelf o ganmoliaeth yn beth eithaf aflonyddus. Gad i mi fanylu.
Fel mae pobl yn dweud “mae’n well rhoi na derbyn”, fe wna'i adael y gorau tan ddiwethaf a thrafod derbyn canmoliaethau gyntaf. Wel, hynna a’r ffaith nad wyf yn eu cael yn aml. Ha.
Na, i fod yn gwbl ddifrifol, dwi’n eithaf gwael pan ddaw i dderbyn canmoliaeth. Dwi ddim yn mynd “o ia” ac yn gwneud dawns mor wych fel ei fod yn gwneud i uncyrn (unicorns) wylo dagrau enfys o lawenydd byddai’n datrys problemau dyled y byd gyda digon ar ôl i wneud yn sicr fod yr iaith Gymraeg yn cael ei glywed dros y byd, gan y byddai hynny yn eithaf trahaus ohonof.
Na, yr unig beth fydda i'n gwneud ydy dianc i mewn i fi fy hun. Dwi’n mynd yn eithaf swil, yn dweud “diolch” yn ddistaw bach a symud y drafodaeth yn ei flaen oddi wrtha i mor sydyn â phosib. Gallai fod yn ganmoliaeth mor fach â “mae gen ti ramadeg da”, a dwi dal yn ei chael yn anodd credu. Wel, os nad yw’n rhywbeth dwi hefyd yn feddwl sydd yn wir.
Dwi ddim yn bod yn ben mawr yma, ond dwi yn credu fy mod i’n gallu trin llinynnau’r iaith Saesneg a phinsio nhw fel eu bod yn gwneud beth dwi eisiau wrth greu brawddeg gywir, er dwi’n credu fod fy niffyg geiriau a gwybodaeth o’r rheolau yn dal fi’n ôl. Pam fy mod i dal i fynd ymlaen am hyn? Dim syniad. Pam na wnes i ddweud “Dwi’n gallu creu brawddegau hanner gweddus” yn lle’r ‘fail’ yna o frawddeg? Dim ond mab rhywun sydd efo rhif cyfartal o lafariaid a chytseiniaid yn eu henw cyntaf a chyfenw gall ateb hynny.
Fel gallet ddweud mai’n debyg, dwi’n ei chael yn hyd yn oed mwy anodd i roi canmoliaeth. Pam? Wel, mae nifer o ffactorau am hyn.
Gad i ni gymryd esiampl dwi wedi profid fy hun. Llynedd, fe welais rywun. Wel, fe welais o leiaf cant o bobl llynedd, ond ti’n gwybod beth dwi’n feddwl. Hogan dwi’n adnabod oedd y rhywun yma, a byddai dweud ei bod hi’n dlws ddim yn dweud digon. Yn sicr, roedd hi bob tro yn edrych yn neis, ond ti’n gwybod beth dwi’n feddwl. Wrth iddi gerdded tuag ataf, beth ddywedais? Wel, yr amlwg…
Siaradais am y tywydd. Smŵdd dwi ynte?
Ond, beth allwn i ddweud? Os byddwn i yn dweud rhywbeth canmoliaethus, roedd siawns uchel iawn y byddai’n dod allan mewn ffordd “dwi ddim yn hyderus yn beth dwi’n ddweud” math o ffordd, gallai ganlyn ynddi hi’n meddwl fy mod i’n dweud celwydd. A hyd yn oed os oedd beth oeddwn i eisiau ei ddweud yn swnio’n iawn, mae’r siawns ei bod hi wedi ei glywed o’r blaen yn uchel iawn.
Beth roeddwn i hefyd yn meddwl oedd sut y byddai’n derbyn y ganmoliaeth yma. Efallai, os byddwn i’n dweud rhywbeth am ei hedrychiad ar y diwrnod hwnnw, byddai hi wedi meddwl fy mod i yn trio hi ar efo hi. Un a’i hynny, neu yn rhoi fi ar ei “rhestr creep” meddyliol sydd ganddi efallai. A do, dwi wedi cael yr holl syniadau hyn mewn cyn lleied â thri eiliad. Efallai nad wyf wedi’n nylunio yn dda iawn i roi canmoliaeth, ond mae gen i feddwl sydyn. Gallaf hyd yn oed feddwl am stwff yn fy llygaid caeedig, Mae’n dalent gymrodd amser maith i feistroli, ond dyw Britain’s Got Talent ddim yn cytuno.
Rhywbeth arall byddwn i’n ei chael yn annifyr ydy, beth os oedd grŵp o bobl, sut wyt ti’n ymddwyn wedyn? Wyt ti’n canmol y rhai ti’n credu sydd yn haeddu canmoliaeth? Os felly, yna efallai dy fod yn sarhau’r eraill yn y grŵp heb fod eisiau. Neu, wyt ti’n dweud rhywbeth wrth holl aelodau’r grŵp? Rhywbeth fel “Carla, ti’n edrych yn eithaf prydferth heno. Tina, ti hefyd yn edrych yn eithaf neis. Anna, mae’n neis ohonot ti i droi fyny hefyd”? Er, wrth wneud hyn, byddwn yn creu rhyw fath o “ddosbarth o brydferthwch”. Ac er eu bod yn gwybod yn gyfrinachol, a dwi’n gwybod, byddai’n hollol anghywir i fi ddweud hyn.
Felly, ydy hyn yn golygu y dylwn i wneud sylwadau generig ar bob un ohonynt, rhywbeth fel “rydych chi i gyd yn edrych yn eithaf lyfli heno”? Ond os byddwn i, byddai’r ganmoliaeth yn ddim ond ychydig eiriau wedi’u cymysgu gyda’i gilydd i greu rhywbeth sydd yn cael ei ddweud bob dydd. Fel “helo”. Neu “bybl wrap”.
Dwi ddim yn gwybod i ba raddau, ond dwi’n gwybod fy mod yn swnio’n berson eithaf dienaid yma. Wel, nid dienaid, ond dwi’n gobeithio ti’n deall beth dwi’n ceisio’i ddweud. Ac os ddim, gallet smalio efallai? A, dyna’r un peth amdanaf i efallai byddwn yn newid os petawn yn cael y cyfle, ac wedyn gallwn i fod yn actor gweddus. O wel.